Urfa şehrinde tarla sürerken bulunan Göbeklitepe, 1995 tarihinden bu yana kazı çalışmaları devam etmektedir. Dünyanın en büyük ibadet yeri, en eski ve ilk tapınağı olarak bilinen Göbeklitepe, Milattan Önce 10.000 tarihinde yapıldığı ön görülmektedir. İçerisinde 20 tapınak tespit edilse de sadece 19 yılda 6 tanesi gün yüzüne çıkartılabilmiştir. Ayrıca Göbeklitepe 2011 tarihinden bu yana UNESCO Dünya Miras Listesi’nde de yer alan önemli bir tarihi eserdir.
Özellikle turistlerin ve dünyanın çok konuştuğu dünyanın en eski ibadet tapınağı Göbeklitepe, ilk insanların ev yapımlarından çok ibadete önem verdiğini, mimari yetenekleri teknoloji olmadan ne kadar yüksek olduğunu yapılan tapınaklardan ve eserlerden anlaşılmaktadır. Göbeklitepe mutlaka gezilmesi gereken tarihi yerler listesinin ilk sırasında yer almalıdır.
Göbeklitepe Tarihi ve Hakkında Bilgiler
12.000 yaşında olan Göbeklitepe, dünyanın en eski ve en büyük tapınağı olarak bilinmektedir. Tapınak, Şanlıurfa şehrinde yer almakta ve 1995 tarihinden bu yana hala kazı çalışmaları sürmektedir. Henüz 6 adet tapınak bulunsa da yaklaşık toplamda 20 adet tapınağın olduğu sanılmaktadır.
Urfa merkezinden 10-15 km mesafeliğinde olan bu araziyi tarla sürerken 1986 tarihinde çiftçi Mahmut Kılıç bulmuş ve bulduğu kireçli taş heykelini Urfa Müzesi’ne teslim etmiştir. Bu yıllarda pek önemsenmeyen Göbeklitepe 1995 tarihinde Klaus Schmidt tarafından da ilk kez olarak kazı çalışmalarına başlatan isim olmuştur.
200.000 metrekare araziye sahip Göbeklitepe, yapay kireç taşlarından oluşmaktadır. Kült ve inanç merkezi olarak bilinen Göbeklitepe’de birçok ibadet yerleri ve dikili taşlar bulunmaktadır. Kazı çalışmaları bitmediğinden dolayı burada ibadetin yanı sıra yerleşiminde olup olmadığı bilinmemektedir. Fakat radarlardan taranıp anlaşıldığı üzere 20 adet tapınağın mevcut olduğu bilinmektedir.
Bulunan bulgu ve bilgilere göre Göbeklitepe sadece ilk en eski ibadet yeri değil, ayrıca buğdayın da atası olarak bilinmektedir. Genelde birçok bulgulara göre Kabataş devrinde insanların cahil, göçebe ve basit bir hayat sürdürdüğünü söylenilse de Göbeklitepe bu bulguları çürütmektedir. 12.000 yıl önce Mısır piramitlerini dahi kıskandıracak şekilde kabartmalardan büyük taşlara ve daha birçok eserler yapılmıştır. Göbeklitepe, avcı ve toplayıcı göçebe insanların yanı sıra sanat ve mimarisi yüksek olan bir yaşamın olduğunu da kanıtlamıştır.
Göbeklitepe Kazıları
Göbeklitepe kazıları ilk olarak çiftçi Mahmut Kılıç’ın tarla sürerken bulduğu zamanlarda başlamıştır. 1995 tarihinden bu yana kazı çalışmaları devam etmektedir. Şu ana kadar 6 adet tapınağın bulunduğu Göbeklitepe ibadet merkezinde radar ile 20 adet tapınağın olduğu tespit edilmiştir.
Merkezde 2 adet dikili taş olmak üzere her ibadet alanında 12 adet dikili taşlar T şeklindedir. Yaklaşık olarak 3 ile 8 metre arasında boyunda olan her dikili taş üzerinde çeşitli resimler ve kabartmalar yer almaktadır. Avlanan ve bitki toplayarak geçimlerini sürdüren bu topluluk nasıl oluyor da 2 kilometre boyunca tonlarca ağırlığındaki bu taşları getirdiler hala merak konusudur.
Kazı çalışmalarında ayrıca 160 litre kapasiteli bira varilleri de bulunmuştur. Bunun yanı sıra bu zamandaki insanlar ekmek yerine bira için çalışıldığı düşünülmektedir. Fakat tam olarak içerisinde bira mı yoksa başka bir şey mi olduğu bilinmemektedir.
Henüz kazı çalışmaları devam eden ve daha açılmayan 14 adet ibadet tapınağı da yaklaşık 50 yıl kadar sürebileceğini bilinmektedir. İlk bulunduğundan bu yana tüm dünyayı meşgul eden Göbeklitepe, hayran bırakmaya ve insanların dilinde konuşulmaya devam edecektir. Geri kalan 14 tapınaklarda neler bulunacağı, yerleşim yerleri ve daha birçok esrarengiz eserlerin bulunacağı beklenmektedir. Belki de geçmişi ve geleceği değiştirmeye devam edecektir.
Göbeklitepe Heykelleri
Tapınağın yer aldığı arazisinde birçok heykel bulunmuştur. Bitki, hayvan, insan, kabartma ve 3 boyutlu şeklinde çeşitli heykeller yer almaktadır. En çok tartışılan 3 boyutlu aslan ve insan kafası şeklinde heykellerdir. Fakat insan kafası olan heykel bulunduktan sonra çalınmış deseler de belki de çalınmış süsü verilmiştir.
Bulunan heykeller ve kazılarda zemin üzerinde sıvı geçirmeyen bir mimari bulunmaktadır. Arkeoloji uzmanları da burada yapılan törenlerin sıvı kullanılarak (alkol, su, kan gibi) yapıldığı sanılmaktadır. İlk insanların göçebe hayat yaşarken tarımla uğraştığı söylenmektedir. Fakat bulunan kazı çalışmalarındaki heykeller ve kabartmalar ilk insanların daha çok tapınaklar ile uğraştığını göstermektedir.
Genel olarak bulunan heykeller; tilki, timsah, akrep, aslan, yaban eşeği, yabani sığır, turna, yaban domuzu, yabani bitkiler, yılan, yaban ördekleri ve boğa gibi sık görülmüş hayvan resimlerinin tasviri yanı sıra insanlar, ibadetler ve avcılık gibi birçok tasvir edilmiş heykeller bulunmuştur. 40-60 ton arasında olan T şeklinde dikili taşlar üzerinde olan bu semboller, kabartma ve 3 boyutlu şeklinde çeşitli tasvirler ile anlatılmıştır.
Bu eşsiz yere gidemeyenler için Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazılanan sanal müzeyi şu sayfadan gezebilirler.
Göbeklitepe Giriş Ücreti
Giriş ücreti olarak 45 TL alınmaktadır. Güncel bilgi ve iletişim için 0414 312 53 32 nolu numarayı arayabilirsiniz.
Göbeklitepe Ziyaret Saatleri
Örenyeri ziyaret saatleri yaz ve kış aylarına göre değişiklik göstermektedir.Ziyaret saatleri şu şekildedir;
1 Nisan – 15 Kasım Yaz Açılış Saati: 10:00
1 Nisan – 15 Kasım Yaz Kapanış Saati: 18:00
15 Kasım – 1 Nisan Kış Açılış Saati: 08:00
15 Kasım – 1 Nisan Kış Kapanış Saati: 17:00
Tatil günü yoktur, haftanın her günü ziyarete açıktır.
Göbeklitepe Nerede ve Nasıl Gidilir?
Dünyadaki herkesin 19 yılda ücretsiz olarak akın akın geldiği Göbeklitepe, Şanlıurfa şehrinin Örencik köyü yakınlarında yer almaktadır. Merkeze 10-15 kilometre uzaklıkta olan bu yere ancak kişisel araçlar ya da tur otobüsleri ile gidebilirsiniz. Her hangi bir şehir otobüsü ya da bu tarz ulaşım araçları gitmemektedir.
Uçak ya da şehirlerarası otobüsler ile geldiyseniz ne yazık ki yüksek miktarda paralar ödeyerek ancak taksi ile gelebilirsiniz. Bundan dolayı tarihi daha iyi anlamak ve rehberlik için tur otobüsleri ile gelmeniz hem size ekonomik olacaktır. Hem de Göbeklitepe’yi daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır.
Haritası ve Konumu
Tapınak için harita ve ulaşım alternatiflerine konum bilgisi kısmından ulaşabilirsiniz.
Şanlıurfa gezilerinizde görülmesi gereken yerler listesi olan Şanlıurfa gezilecek yerler yazımıza da göz atabilirsiniz.
Sizlerde gezilerinizi ve tecrübelerinizi yazımıza yorum yazarak bizlerle paylaşabilirsiniz.
